کود نیتروژن چیست؟ همه چیز در مورد کود ازت

کود نیتروژنی چیست؟

ترکیبی غنی از عنصر نیتروژن، به دو شکل مایع یا جامد، که برای تحریک رشد گیاهان به کار می‌رود. نیتروژن از اجزای حیاتی متابولیسم سلولی است، اما خاک به تنهایی توان تأمین نیاز روزافزون محصولات را ندارد. 

دسته‌بندی منابع کود نیتروژنی

• ارگانیک (طبیعی): شامل کود دامی، کمپوست، کنجاله پر، خون خشک و امولسیون ماهی

• کودهای کارخانه ای: تولید شده از گاز نیتروژن و تبدیل آن به ترکیباتی نظیر آمونیاک و نیترات. میزان نیتروژن در این دسته عموماً بین ۲۶ تا ۳۲ درصد متغیر است.

کود سرک چیست؟

به کودهایی گفته می‌شود که پس از سبز شدن گیاه در مرحله رشد به خاک اضافه می‌گردند. این کودها با نام‌هایی چون اوره یا کود ازته نیز شناخته می‌شوند. کودهای نیتروژنی، ابزار اجتناب‌ناپذیر کشاورزی امروزند. تعادل در مصرف آنها، شرط بقاست: مصرف درست موجب افزایش باردهی می‌شود؛ اما زیاده‌روی، خطراتی چون آلودگی آب‌های زیرزمینی و انتشار گازهای گلخانه‌ای را به همراه دارد.

ضرورت استفاده از کود سرک

کمبود کود نیتروژن نشانه‌هایی آشکار دارد: کندی رشد، زردی برگ‌های پیر در حالی‌که برگ‌های جوان سبز باقی می‌مانند، و کاهش عملکرد. در چنین شرایطی، استفاده از کود اوره و دیگر کودهای ازته، حیاتی می‌شود.

انواع کود سرک نیتروژنی

1. اوره

شناخته‌شده‌ترین کود شیمیایی در ایران، مشهور به کود شکری یا سفید. بلورهایی شبیه نمک درشت، ارزان‌قیمت و پرمصرف. غالباً به صورت محلول‌پاشی یا افزودن مستقیم به خاک مصرف می‌گردد.

2. سولفات آمونیوم

بلور سفید با ۲۰٪ ازت و ۲۴٪ گوگرد. گزینه‌ای مناسب برای خاک‌های آهکی و مقاوم در برابر شستشو.

3. نیترات آمونیوم

حاوی ۳۳٪ ازت، با جذب سریع اما ماندگاری کم. بسیار اشتعال‌زا و گران‌قیمت، ولی برای کشت چغندر قند توصیه می‌شود.

4. فسفات آمونیوم

کودی دو منظوره با ترکیب نیتروژن و فسفر. مقرون به‌صرفه، مقاوم به شستشو و کم‌هدررفت.

5. هیدرات آمونیوم

محصولی کمتر رایج، حاصل حل شدن آمونیاک در آب. با تزریق زیرسطحی به خاک استفاده می‌شود.

کاربرد در کشاورزی

• برنج: پس از جابجایی خاک و در شرایط خشک باید کوددهی انجام شود.

• گندم: مناسب مناطق کم‌بارش، زیرا به مقاومت در برابر خشکی کمک می‌کند.

• گوجه‌فرنگی: در چندین نوبت، شامل مرحله آغازین و پس از اولین برداشت.

• سایر محصولات: مرکبات، زعفران، صیفی‌جات، گل‌های زینتی و چمن

   

   

  روش و زمان مصرف کود ازت

  کوددهی سرک در زمستان و فصول سرد نتیجه بهتری دارد. در گرما، اوره به سرعت تبخیر می‌شود. برای هر هکتار، حداکثر ۲۰ کیلوگرم نیتروژن توصیه می‌شود. بهترین گزینه برای گیاهان اسیدی‌پسند مانند توت‌فرنگی و ذغال‌اخته است.

  مزایای کود نیتروژن

• افزایش اندازه میوه و بهبود کیفیت محصول

• محلول‌پاشی بهاری اوره اثربخشی بیشتری از مصرف خاکی دارد.
• تقویت ریزمغذی‌ها و رشد متوازن گیاه

  ضدعفونی کود سرک

  پیش از مصرف باید ناخالصی‌ها حذف و فرآیند پوساندن کامل شود. بهترین راهکار، استفاده از محلول‌های ضدعفونی ارگانیک است که سلامت محیط زیست را نیز حفظ می‌کنند.

کلام آخر

کود نیتروژنی، ابزاری استراتژیک برای کشاورزی نوین است؛ اما باید با دقت، شناخت شرایط خاک و نوع محصول انتخاب شود. هر مصرف نابجا، هدررفت منابع و تهدیدی برای اکوسیستم خواهد بود. کودهای مایع نیتروژن با فرمولاسیون پیشرفته، جذب سریع‌تری داشته، هدررفت کمتری ایجاد می‌کنند و برای طیف وسیعی از محصولات زراعی و باغی مناسب‌اند. استفاده از کودهای مایع راهکاری است برای افزایش بهره‌وری، صرفه‌جویی در منابع و تولید محصولات با کیفیت‌تر.